Contracteren in de agrarische sector: algemene voorwaarden en mondelinge afspraken
In de agrarische sector is het niet ongebruikelijk om mondeling afspraken te maken. Een man een man, een woord een woord. Maar als er problemen ontstaan, kan het mondeling maken van afspraken bewijstechnisch voor problemen zorgen. En hoe zit het dan met algemene voorwaarden die een bedrijf gebruikt?
In de uitspraak van de Rechtbank Oost-Brabant gaat het over een geschil tussen een mengvoerfabrikant en een varkensboer en onbetaalde rekeningen. De toepasselijkheid van de algemene voorwaarden van de mengvoerfabrikant staan ter discussie. In deze blog een kort overzicht over hoe het ook al weer zat.
Aanbod en aanvaarding en algemene voorwaarden
Een overeenkomst komt tot stand door aanbod en aanvaarding (artikel 6:217 BW). De inhoud van de overeenkomst die tot stand is gekomen wordt bepaald aan de hand van de wilsvertrouwensleer (artikel 3:33 en 3:35 BW).
Of algemene voorwaarden onderdeel uitmaken van de overeenkomst moet ook op basis van de wilsvertrouwensleer worden bepaald.
Aanvaarden gelding algemene voorwaarden
Een wederpartij van de gebruiker van de algemene voorwaarden moet de gelding van die algemene voorwaarden hebben aanvaard (artikel 6:231 sub c BW). Deze aanvaarding kan volgen uit de schriftelijke overeenkomst of een schriftelijke bevestiging van mondeling gemaakte afspraken.
Het enkele feit dat het in een branche gebruikelijk is om algemene voorwaarden te hanteren is onvoldoende voor het aannemen van de toepasselijkheid.
Van toepassing verklaring op facturen
Het achteraf, dus nadat partijen mondeling overeenstemming hebben bereikt over de afspraken, op een factuur van toepassing verklaren van algemene voorwaarden zorgt er niet voor dat deze algemene voorwaarden onderdeel uitmaken van die al gesloten overeenkomst. Aanbod en aanvaarding heeft al plaatsgevonden, zodat de overeenkomst al tot stand is gekomen.
Echter, verwijst een partij stelselmatig naar de toepasselijkheid van algemene voorwaarden op de facturen én protesteert de wederpartij daar niet tegen, dan kan er onder omstandigheden toch sprake zijn van toepasselijkheid van de algemene voorwaarden op toekomstige handelstransacties. De algemene voorwaarden zijn dan als het ware stilzwijgend aanvaard (Hoge Raad 10 juni 1994, ECLI:NL:HR:1994:ZC1390).
Relevante omstandigheden om stilzwijgende aanvaarding aan te nemen
Er zijn vier omstandigheden te noemen die in het kader van de stilzwijgende aanvaarding relevant zijn.
- Welke gebruiken in de specifieke branche gelden?
- Hoe het verwijzingsbeding naar de algemene voorwaarden is geformuleerd?
- De bestendigheid van de handelsrelatie tussen partijen.
- De professionaliteit van partijen.
Omstandigheden in het geschil tussen mengvoerfabrikant en afnemer
Tussen partijen was er sprake van het al geruime tijd zaken met elkaar doen. Zij deden ook op zeer regelmatige basis zaken, te weten gemiddeld 30 keer per jaar over de jaren 2018 en 2019. Bovendien zijn beide partijen professionele ondernemers. En als laatste de omstandigheid dat het gebruikelijk is in de mengvoerbranche om algemene voorwaarden te gebruiken.
Daarbij komt nog dat op de facturen daadwerkelijk verwezen is naar de algemene voorwaarden. In de verwijzing staat duidelijk dat de mengvoerfabrikant beoogt de algemene voorwaarden op alle met haar gesloten overeenkomsten van toepassing te verklaren. En de varkensboer had nooit geprotesteerd tegen de toepasselijkverklaring van de algemene voorwaarden.
De rechter concludeert op basis van deze omstandigheden dat de algemene voorwaarden waar de mengvoerfabrikant op haar facturen naar verwijst van toepassing zijn op de overeenkomst waar partijen nu een geschil over hebben.
Visser/Avero: verwijzing naar meerdere sets algemene voorwaarden
De varkensboer beroept zich nog op het arrest Visser-Avero (ECLI:NL:HR:1997:ZC2507) om de toepasselijkheid van tafel te krijgen. Immers, de mengvoerfabrikant heeft op de facturen verwezen naar een set algemene voorwaarden uit 2018. Die zijn ook op haar website terug te vinden, maar bij de Kamer van Koophandel is een set uit 2006 gedeponeerd.
Uit Visser-Avero volgt dat als een partij twee sets algemene voorwaarden van toepassing verklaard, beide sets niet van toepassing zouden zijn. Echter, daarbij is relevant dat die beide sets dan wel tegenstrijdig moeten zijn. In deze procedure komt de rechter daar niet aan toe, omdat er geen sprake is van een tegenstrijdigheid in beide sets met betrekking tot de bevoegdheid van de rechter.
Wel toepasselijk, maar vernietigbaar wegens onjuiste kennisgeving
Het subsidiaire verweer van de varkensboer is dat de algemene voorwaarden door hem zijn vernietigd omdat hem niet de redelijke mogelijkheid tot kennisgeving is geboden.
Ter handstelling van algemene voorwaarden
Het wettelijke uitgangspunt is dat de algemene voorwaarden voor of bij het sluiten van de overeenkomst aan de wederpartij fysiek ter hand zijn gesteld (artikel 6:234 BW). Een alternatief is onder meer het verstrekken door de algemene voorwaarden elektronisch toegankelijk maken op een door de gebruiker meegedeeld adres (artikel 6:230c BW). Ook noemt artikel 6:234 BW meer alternatieven, zoals het bekend maken dat een set voor de wederpartij ter inzage liggen bij de gebruiker, gedeponeerd zijn bij de Kamer van Koophandel of de griffie van een rechtbank en het op verzoek toezenden van de algemene voorwaarden.
Mengvoerfabrikant kwalificeert in beginsel als dienstverrichter
Een mengvoerfabrikant kan worden gekwalificeerd als een dienstverrichter in de zin van de Dienstrichtlijn (Richtlijn 2006/123/EG van het Europees Parlement en de Raad van 12 december 2006 betreffende diensten op de interne markt PB L 376 van 27 december 2006). Daarvoor is van belang dat een mengvoerfabrikant goederen (veevoer) aan een afnemer levert. Deze richtlijn heeft ook betrekking op diensten die bestaan uit detail- en groothandel van goederen en diensten.
Hierdoor is het voor een mengvoerfabrikant die kwalificeert als dienstverrichter de algemene voorwaarden op haar website te plaatsen. De algemene voorwaarden moeten dan eenvoudig toegankelijk zijn en bovendien te downloaden, zodat daarmee aan de informatieplicht (artikel 6:230c BW).
Mondelinge afspraken en schriftelijke facturen
De werkwijze in de agrarische sector zorgt er al vaker voor dat afspraken schriftelijk worden vastgelegd. Uit de rechtspraak volgt dat de toepasselijkheid van algemene voorwaarden en het niet deugdelijk ter hand stellen vaak onderwerpen van discussie zijn. Het is daarom van belang goed te controleren of de algemene voorwaarden van toepassingen zijn op overeenkomsten die partijen sluiten, maar ook of er geen gronden zijn die voor vernietiging van de algemene voorwaarden zorgen.
Heb je vragen over dit onderwerp, neem dan contact op met José Jochemsen-Vernooij.
