• Home |
  • Kennis |
  • De elektronische handtekening: een korte introductie

De elektronische handtekening: een korte introductie

Elektronische handtekening

In een steeds verder digitaliserende wereld kan een elektronische variant op een handgeschreven ‘natte’ handtekening niet ontbreken. De elektronische handtekening wordt dan ook steeds meer gebruikt voor ondertekening van documenten.

In deze blog leg ik uit wat een elektronische handtekening is, welke verschillende varianten er zijn en hoe het zit met de rechtsgeldigheid van een elektronische handtekening.

Wat is een elektronische handtekening?

Een elektronische handtekening is een middel om documenten digitaal te ondertekenen. Feitelijk is het een bundeling van gegevens in elektronische vorm (de handtekening) die gekoppeld is aan andere gegevens in elektronische vorm, zoals een digitaal document. Een elektronische handtekening dient daarmee als vervanging van een handgeschreven ‘natte’ handtekening, zoals die op een papieren document wordt geplaatst. De basis van de Europese regelgeving met betrekking tot elektronische handtekeningen is vastgelegd in de e-IDAS verordening. De regels met betrekking tot elektronische handtekeningen uit deze verordening gelden voor alle EU-lidstaten. De verordening onderscheidt 3 soorten elektronische handtekeningen.

Gewone elektronische handtekening

De verordening beschrijft de gewone elektronische handtekening als volgt: “gegevens in elektronische vorm die gehecht zijn aan of logisch verbonden zijn met andere gegevens in elektronische vorm en die door de ondertekenaar worden gebruikt om te ondertekenen”.

Voorbeelden van een gewone elektronische handtekening zijn een digitale kopie van een handgeschreven handtekening die vervolgens in een document wordt geplaatst, en de handgeschreven (elektronische) handtekening die (bijvoorbeeld met een IPad) op een PDF wordt geplaatst.

Van de 3 soorten elektronische handtekeningen heeft de gewone elektronische handtekening het laagste betrouwbaarheidsniveau. Wat dit concreet inhoudt behandel ik verderop in dit blog.

Geavanceerde elektronische handtekening

Een geavanceerde elektronische handtekening is een gewone elektronische handtekening die aan een aantal extra eisen dient te voldoen. Zo moet een geavanceerde elektronische handtekening:

  • Op unieke wijze verbonden zijn aan de ondertekenaar;
  • het mogelijk maken de ondertekenaar te identificeren;
  • tot stand komen met gegevens voor het aanmaken van elektronische handtekeningen die de ondertekenaar onder zijn uitsluitende controle kan gebruiken; en
  • op een zodanige wijze aan het ondertekende stuk verbonden zijn dat elke wijziging van dat stuk (na het plaatsen van de handtekening) kan worden opgespoord.

De geavanceerde elektronische handtekening heeft een hoger betrouwbaarheidsniveau dan de gewone elektronische handtekening. De eisen waaraan een geavanceerde elektronische handtekening moet voldoen zijn echter niet concreet genoeg geformuleerd. Hierdoor is niet eenduidig aan te geven of in een specifiek geval is voldaan aan de eisen die worden gesteld aan een geavanceerde elektronische handtekening.

Gekwalificeerde elektronische handtekening

Een gekwalificeerde elektronische handtekening is een geavanceerde elektronische handtekening die ook:

  • is aangemaakt met een gekwalificeerd middel voor het aanmaken van elektronische handtekeningen; en
  • is gebaseerd op een gekwalificeerd certificaat voor elektronische handtekeningen.

De gekwalificeerde elektronische handtekening heeft het hoogste betrouwbaarheidsniveau. Voor het plaatsen van een gekwalificeerde elektronische handtekening moet dus een gekwalificeerd middel (zoals een smartcard of een USB-token) en een gekwalificeerd certificaat (een zogenaamd PKI-certificaat) worden gebruikt. Deze middelen en certificaten worden in Nederland door een beperkt aantal daartoe aangewezen organisaties uitgegeven.

Rechtsgeldigheid elektronische handtekening

Van de 3 soorten elektronische handtekeningen heeft de gekwalificeerde elektronische handtekening dus het hoogst mogelijke betrouwbaarheidsniveau. Volgens de e-IDAS verordening heeft een gekwalificeerde elektronische handtekening dezelfde rechtsgevolgen als een handgeschreven ‘natte’ handtekening. De gekwalificeerde elektronische handtekening biedt partijen die digitaal documenten willen ondertekenen dan ook de hoogste mate van zekerheid.

De geavanceerde en gewone elektronische handtekening hebben volgens de wet alleen dezelfde rechtsgevolgen als een handgeschreven handtekening als de gebruikte methode “voldoende betrouwbaar is, gelet op het doel waarvoor de elektronische handtekening is gebruikt en op alle overige omstandigheden van het geval.” Ten aanzien van deze elektronische handtekeningen geldt dus een open norm die steeds moet worden ingekleurd aan de hand van de relevante omstandigheden. Dit maakt het moeilijk voor partijen om op voorhand een inschatting te maken van de rechtsgeldigheid van de geplaatste handtekening.

Geavanceerde elektronische handtekening voldoet niet

Dit komt ook terug in de rechtspraak over elektronische handtekeningen.
Zo oordeelde de Rechtbank Zeeland-West-Brabant in 2020 dat de door partijen gebruikte (beoogde) geavanceerde elektronische handtekening niet voldeed aan de eisen die daaraan in de gegeven omstandigheden moesten worden gesteld.

De handtekening waarvan partijen dachten dat het een geavanceerde elektronische handtekening was, kwalificeerde volgens de rechter slechts als een gewone elektronische handtekening. Deze gewone elektronische handtekening was naar het oordeel van de rechter niet het juiste middel voor het ondertekenen van een overeenkomst tot borgstelling.

Kies voor een gekwalificeerde elektronische handtekening

Aangenomen mag worden dat naarmate het belang dat met het te ondertekenen document gemoeid gaat groter wordt, zwaardere eisen gesteld moeten worden aan de elektronische handtekening. Als partijen voor de hoogste mate van zekerheid willen gaan, verdient het dan ook aanbeveling een gekwalificeerde elektronische handtekening te gebruiken.

Vragen?

Vragen over elektronische handtekeningen? Neem dan contact op.