Vijf vragen over de afwikkeling van een nalatenschap

Als een naaste overlijdt, komt er veel op je af. In een korte tijd moet je onder andere de uitvaart regelen en abonnementen opzeggen. Maar ook de (fiscaal)juridische zaken moet je regelen, zoals bijvoorbeeld het doen van de aangifte Erfbelasting.

In de praktijk zien we dat het voor erfgenamen best wel complex is en daardoor vaak dezelfde vragen hebben. Waar begin ik met de afwikkeling van een nalatenschap? En waar moet ik dan specifiek op letten?

Om jou te helpen bij het succesvol afwikkelen van de nalatenschap heb ik in deze blog de 5 belangrijkste vragen en antwoorden voor je op een rijtje gezet.

Neem zo spoedig als mogelijk contact op met de uitvaartondernemer om de uitvaart te regelen. De uitvaartondernemer zorgt ook voor de aangifte van het overlijden bij de gemeente. De gemeente geeft het overlijden vervolgens door bij diverse instanties zoals de Belastingdienst, de Sociale Verzekeringsbank en pensioenuitvoerders.

Van de uitvaartondernemer ontvang je de akte van overlijden. Ook kan de uitvaartondernemer nagaan of de overledene een uitvaartverzekering had.

Meld dat zo snel mogelijk bij de bank. De bank blokkeert dan de rekeningen van de overledene. De bank doet dat om te voorkomen dat mensen die geen erfgenaam zijn toegang kunnen krijgen tot de rekeningen. Vaak vraagt de bank om de akte van overlijden op te sturen. De bank laat je weten of zij een verklaring van erfrecht nodig hebben. Een verklaring van erfrecht kan je laten opstellen bij de notaris.

De notaris kan voor je controleren of de overledene een testament heeft gemaakt. Of je vraagt dit zelf na bij het Centraal Testamentenregister.

Uit het testament blijkt wie de erfgenamen zijn. Ook kan de overledene in zijn testament een executeur hebben benoemd, waarbij de executeur verantwoordelijk is voor de afwikkeling van de nalatenschap. Wil je hier meer informatie over? Neem contact met mij op en ik beantwoord jouw vragen graag.

Ja, bijna altijd hebben de erfgenamen een verklaring van erfrecht nodig. Een verklaring van erfrecht is een officiële verklaring van de notaris waarin staat: of de overledene een testament heeft gemaakt, wie de erfgenamen zijn, of er een executeur is en wie de nalatenschap mag afwikkelen. Een verklaring van erfrecht is nodig om toegang tot de bankrekeningen van de overledene te krijgen, om de koopwoning van de overledene te verkopen of op naam van de erfgenamen te zetten. Zonder verklaring van erfrecht geeft de bank de erfgenamen geen toegang tot de rekeningen. Ook het verkopen van het huis van de overledene is niet mogelijk zonder verklaring van erfrecht. Want als bij de verkoop niet duidelijk is wie de woning moet leveren, kan het huis niet worden verkocht.

Erfgenamen kunnen de nalatenschap zuiver of beneficiair aanvaarden, of de nalatenschap verwerpen. Indien een erfgenaam de nalatenschap verwerpt wordt hij of zij geacht nooit erfgenaam te zijn geweest. Je verwerpt de nalatenschap wanneer je niets uit de erfenis wil verkrijgen of als de erfenis per saldo (zeker) negatief is.

Aanvaard je de nalatenschap zuiver? Dan erf je alle bezitting en alle schulden. Als je eenmaal zuiver aanvaardt kun je daar niet (zomaar) meer op terugkomen. Ook wanneer blijkt dat er schulden zijn. Een erfgenaam kan alleen terugkomen op een zuivere aanvaarding als hij schulden in de nalatenschap ontdekt die hij niet kende of behoorde te kennen. In dat geval moet de erfgenaam de kantonrechter verzoeken om alsnog beneficiair te aanvaarden. De kantonrechter is streng, want het gaat ook om de vraag of de erfgenaam de schuld behoorde te kennen. Als de kantonrechter oordeelt dat de erfgenaam de schuld wel behoorde te kennen, dan is een beneficiaire aanvaarding niet mogelijk en is de erfgenaam met zijn eigen vermogen aansprakelijk voor de betaling van de schulden.

Daarom beveel ik aan om een nalatenschap beneficiair te aanvaarden. Door beneficiair te aanvaarden blijf je weliswaar erfgenaam, maar ben je niet met jouw eigen vermogen aansprakelijk voor een eventueel negatief saldo van de nalatenschap. Als de nalatenschap door één of meer erfgenamen beneficiair is aanvaard, verplicht de wet de gezamenlijke erfgenamen om de nalatenschap volgens bepaalde procedurevoorschriften af te wikkelen. Dit heet het vereffenen van de nalatenschap. Het vereffenen van een nalatenschap is bedoeld voor het behartigen van de belangen van schuldeisers van de nalatenschap. Eerst dienen de schulden van de nalatenschap betaald te worden. Blijft er wat over? Dan is dat voor de erfgenamen.

Neem als erfgenaam niet zomaar spullen uit het huis van de overledene mee. Tenzij je de spullen meeneemt om deze veilig te stellen. Denk daarbij bijvoorbeeld aan waardevolle sieraden van de overledene om deze in de kluis te bewaren. Leg dit dan wel schriftelijk vast met de erfgenamen. Dat hoeft niet bij de notaris te gebeuren. Daarnaast is het van belang dat je nog geen schulden gaat betalen. Als erfgenaam ben je in de eerste drie maanden namelijk niet verplicht om deze schulden af te lossen.

Kortom, je gedraagt je als erfgenaam als je spullen meeneemt of schulden betaalt. Daarmee aanvaardt je de nalatenschap zuiver. Indien er dan schulden zijn bestaat de kans dat je deze van je eigen geld moet betalen. En zoals ik hiervoor schreef: als je eenmaal zuiver aanvaardt kun je daar niet (zomaar) meer op terugkomen. Ook niet wanneer blijkt dat er schulden zijn of als je deze schulden in eerste instantie niet kende.

Als de overledene een testament heeft gemaakt, dan heeft hij vaak ook een executeur benoemd. Een executeur heeft volgens de wet een aantal taken, bevoegdheden en plichten. De executeur krijgt het beheer over de nalatenschap en de bevoegdheid om bezittingen onder zich te nemen. De taken van de executeur zijn bijvoorbeeld:

Sinds 1 januari 2012 is de executeur verplicht de aangifte erfbelasting te ondertekenen. Ook is de executeur die de aangifte doet hoofdelijk aansprakelijk voor de betaling van de erfbelasting. Ben jij executeur? Dan beveel ik je aan om een bedrag te reserveren voor de betaling. Als executeur kan je dan de erfbelasting betalen zonder dit terug te vragen aan de erfgenamen. In de blog ‘Wat mag je verwachten van de executeur’ wordt de rol van een executeur verder toegelicht.

Indien er geen executeur benoemd is in het testament, dan moeten de erfgenamen de nalatenschap gezamenlijk afwikkelen. Het is echter praktischer om dit door één of twee erfgenamen te laten doen. De notaris kan voor de erfgenamen hier een volmacht voor opstellen. Met deze volmacht kan de gemachtigde namens de andere erfgenamen de nalatenschap afwikkelen.

Een executeur is verantwoordelijk voor de afwikkeling van de nalatenschap. De executeur zorgt niet voor de verdeling van de bezitting zoals het geld, de woning en de spullen. Dit moeten de erfgenamen samen doen. Dit is anders wanneer de executeur is benoemd tot afwikkelingsbewindvoerder. In dat geval krijgt de executeur extra bevoegdheden. Of dat het geval is blijkt uit het testament van de overledene. De afwikkelingsbewindvoerder mag de erfenis wel verdelen.

Het afwikkelen en verdelen van de nalatenschap blijkt in de praktijk vaak voor problemen tussen de erfgenamen te zorgen. De notaris kan de erfgenamen en de executeur daarbij helpen en ondersteunen.

Wij denken dan ook graag met je mee wanneer je als erfgenaam of executeur een nalatenschap moet afwikkelen. Er komt namelijk heel wat kijken bij de afwikkeling van een nalatenschap. Niet alleen praktisch maar ook juridisch. In deze blog zijn een aantal aandachtspunten van de afwikkeling van een nalatenschap uitgelicht. Voor de meeste mensen is de afwikkeling van een nalatenschap geen dagelijkse kost.

Wil je naar aanleiding van deze blog meer weten over de afwikkeling van een nalatenschap? Of wil je weten of je een verklaring van erfrecht nodig hebt? Neem dan gerust contact op met mij of van een van onze andere specialisten op het gebied van erfrecht.