Algemene voorwaarden in de agrarische sector: kleine lettertjes met grote gevolgen
In de agrarische sector worden dagelijks overeenkomsten gesloten tussen agrariërs onderling of tussen agrariërs en derden. Bij deze overeenkomsten worden ook vaak algemene voorwaarden van toepassing verklaard. Algemene voorwaarden, het zijn kleine lettertjes met grote risico’s.
In de algemene voorwaarden kunnen bijvoorbeeld afspraken staan over de levering, betaling, klachtplicht, beëindiging van de overeenkomst en aansprakelijkheid en schade. Ondanks dat het om de ‘kleine lettertjes’ gaat, staan er dus belangrijke afspraken in algemene voorwaarden.
Toch worden de kleine lettertjes vaak niet (goed) gelezen, met risico’s tot gevolg voor met name de wederpartij. De partij die – al dan niet stilzwijgend – akkoord gaat met de algemene voorwaarden. Desondanks kun je niet altijd een beroep doen op algemene voorwaarden. Een goed voorbeeld daarvan biedt een vonnis van de Rechtbank Overijssel. In deze blog ga ik daarop in.
Wat ging er mis?
Een schapenhouderij maakt gebruik van een speciaal samengesteld (kracht)voer voor haar schapen. Onderdeel van de samenstelling van het voer is een bepaald kopergehalte. De schapenhouderij vraagt een voerleverancier om het voer te produceren volgens het speciale recept en met het specifieke kopergehalte.
De voerleverancier produceert het voer een aantal keer met succes, waarna het op enig moment misgaat omdat de voerleverancier handmatig teveel kopersulfaat aan het voer toevoegt. Het gevolg daarvan is dat een aanzienlijk aantal schapen ernstige kopervergiftiging oploopt. De schapenhouderij stelt daarop de voerleverancier aansprakelijk voor de geleden schade.
Uit een schaderapport van de verzekeraar van de voerleverancier volgt dat 36 schapen als gevolg van de kopervergiftiging zijn overleden en dat nog eens 18 schapen geen melk meer geven. De schade wordt geraamd op € 441.799,85.
Op grond van algemene voorwaarden maar een kleine vergoeding
Een enorme schade. Toch bericht de verzekeraar van de voerleverancier dat de schapenhouderij maar een bedrag van € 6.270,15 exclusief BTW krijgt vergoed.
In de algemene voorwaarden van de voerleverancier staat namelijk het volgende: bij schade als gevolg van een gebrekkige bewerking of vervaardiging van een product wordt maximaal het door de voerleverancier in rekening gebrachte bedrag vergoed. De voerleverancier heeft maar twee facturen gestuurd. Van in totaal € 6.270,15 exclusief BTW.
De schapenhouderij is het daarmee niet eens en stapt naar de rechter om vergoeding van de volledige schade te eisen.
Kan de voerleverancier beroep doen op de aansprakelijkheidsbeperking?
De rechtbank moet de vraag beantwoorden of de voerleverancier een beroep kan doen op de aansprakelijkheidsbeperking (van maximaal het in rekening gebrachte bedrag) in haar algemene voorwaarden. De rechtbank gaat niet in op de vraag of de voerleverancier aansprakelijk is. De aansprakelijkheid is immers door de voerleverancier erkend. Verder gaat de rechtbank ook niet in op de vraag of de algemene voorwaarden van toepassing zijn op de overeenkomst tussen de schapenhouderij en de voerleverancier. De schapenhouderij heeft namelijk de toepasselijkheid van de algemene voorwaarden erkend.
Aansprakelijkheidsbeperking in algemene voorwaarden redelijk?
De rechtbank stelt zichzelf de vraag of het redelijk is dat de voerleverancier in dit specifieke geval een beroep doet op de aansprakelijkheidsbeperking in haar algemene voorwaarden. Daarbij merkt de rechtbank op dat zij terughoudend moet toetsen of de algemene voorwaarden redelijk zijn, omdat het beginsel van contractsvrijheid tussen partijen voorop staat. Een beroep op een aansprakelijkheidsbeperking in de algemene voorwaarden is volgens de rechtbank over het algemeen alleen onredelijk als er sprake is van opzet of roekeloos gedrag. De vraag is dus of de voerleverancier op die manier heeft gehandeld.
Voerleverancier zeer onzorgvuldig
De rechtbank oordeelt dat de voerleverancier zeer onzorgvuldig en verwijtbaar heeft gehandeld door handmatig een veel te grote hoeveelheid koper aan het voer toe te voegen. Dat is volgens de rechtbank in strijd met onder andere de dierenwelzijnswetgeving. De voerleverancier had volgens de rechtbank moeten kiezen voor een zogenoemde premix (waarin de juiste hoeveelheid koper al verwerkt zit). En niet handmatig het koper moeten toevoegen.
Op de mondelinge behandeling bij de rechtbank verklaarde de voerleverancier dat zij het koper handmatig toevoegde omdat zij daarvan nog een grote hoeveelheid had staan die op moest. De rechtbank trekt daaruit de conclusie dat de voerleverancier alleen uit kostenoverwegingen heeft gehandeld. En geen rekening hield met het welzijn van de schapen, hetgeen ook zeer onzorgvuldig is.
Aansprakelijkheidsbeperking onredelijk verklaard
Verder vindt de rechtbank het van belang dat de schapenhouderij steeds heeft aangegeven dat zij de hoeveelheid koper in het voer erg belangrijk vindt. Daarop heeft de voerleverancier aangegeven dat zij de hoeveelheid koper steeds naar wens van de schapenhouderij kan aanpassen. Dat was een belangrijke reden voor de schapenhouderij om voer af te nemen bij de voerleverancier. Die afspraak was zodoende een belangrijk onderdeel van de overeenkomst, aldus de rechtbank. Dat had voor de voerleverancier duidelijk moeten zijn. Daar had de voerleverancier naar moeten handelen.
Deze omstandigheden maken dat een beroep op de aansprakelijkheidsbeperking in de algemene voorwaarden van de voerleverancier onredelijk is. De voerleverancier kan volgens de rechtbank geen beroep doen op haar algemene voorwaarden en dient de schade te vergoeden die de schapenhouderij heeft geleden.
Conclusie: pas op voor de kleine lettertjes
Ondanks dat de schapenhouderij in dit specifieke geval ‘met de schrik vrij kwam’ blijft het oppassen met de kleine lettertjes. Algemene voorwaarden zijn snel van toepassing en er staan vaak belangrijke afspraken in.
Als het mis gaat, kan de gebruiker van de algemene voorwaarden zich er in de regel op beroepen. Hiermee ontstaat het risico dat de afnemer met (soms grote) schade blijft zitten. Met die risico’s moet je rekening houden als je een overeenkomst sluit waarop algemene voorwaarden van toepassing zijn.