Externe bestuurdersaansprakelijkheid: hoe zit dat?

In onze vorige blog uit de reeks, bespraken wij de aansprakelijkheid van bestuurders tegenover de vennootschap zelf. Naast deze interne aansprakelijkheid, kan een bestuurder ook aansprakelijk zijn tegenover schuldeisers van de vennootschap. Dit heet ‘externe bestuurdersaansprakelijkheid’.

In deze blog leggen we uit wanneer een bestuurder aansprakelijk kan worden gesteld op grond van externe bestuurdersaansprakelijkheid en welke omstandigheden daarbij een rol spelen.

In beginsel is een bestuurder niet persoonlijk aansprakelijk tegenover derden wanneer de vennootschap haar verplichtingen niet nakomt. Uitgangspunt is dat alleen de vennootschap aansprakelijk is voor haar schulden.

In bepaalde gevallen kan een bestuurder toch naast de vennootschap persoonlijk aansprakelijk zijn op grond van onrechtmatige daad (art. 6:162 BW). Hiervoor is vereist dat de bestuurder een persoonlijk ernstig verwijt kan worden gemaakt. Of sprake is van een ernstig verwijt, is afhankelijk van alle omstandigheden van het geval.

In de jurisprudentie van de Hoge Raad zijn twee hoofdcategorieën van externe bestuurdersaansprakelijkheid te onderscheiden en deze lichten wij hierna verder toe.

De eerste categorie ziet op de situatie waarin een bestuurder een overeenkomst aangaat, terwijl hij weet of behoorde te weten dat de verplichtingen uit deze overeenkomst niet kunnen worden nagekomen. In zo’n geval kan de bestuurder persoonlijk aansprakelijk worden gehouden voor de schade die de schuldeiser lijdt doordat de vennootschap haar contractuele verplichtingen niet kan nakomen. Deze norm volgt uit het Beklamel-arrest van de Hoge Raad.

Hiervan is bijvoorbeeld sprake als een bestuurder weet dat een faillissement niet afgewend kan worden, maar hij toch nieuwe verplichtingen namens de vennootschap aangaat. Denk bijvoorbeeld aan de aanschaf van een nieuwe, kostbare, machine in het zicht van het faillissement. Als de koopprijs niet wordt voldaan en de bestuurder bekend was met het naderende faillissement, kan de verkoper de schade mogelijk op de bestuurder verhalen.

De tweede categorie is geformuleerd in het arrest Ontvanger/Roelofsen. Deze situatie doet zich voor wanneer een bestuurder bewerkstelligt of toelaat dat de vennootschap haar verplichtingen niet nakomt én ook geen verhaal biedt voor de geleden schade. Met andere woorden: de bestuurder frustreert zowel de betaling als de verhaalsmogelijkheden.

Terwijl de Beklamel-aansprakelijkheid uitsluitend ziet op het moment van het aangaan van de verplichtingen, heeft deze tweede categorie ook betrekking op handelingen ná dat moment.

Dit kan zich bijvoorbeeld voordoen wanneer een bestuurder bewust één schuldeiser onbetaald laat of ongeoorloofde selectieve betalingen verricht. Een ander voorbeeld is wanneer de bestuurder vermogensbestanddelen onttrekt aan de vennootschap. De vennootschap wordt met andere woorden “leeggehaald” en de schuldeisers kunnen dan geen verhaal meer zoeken op het vermogen van de vennootschap.

Aansprakelijkheid op grond van onrechtmatige daad is een individuele aansprakelijkheid. Dat betekent dat alleen de bestuurder die het persoonlijk ernstig verwijt treft, aansprakelijk is. Dit kan voor de betreffende bestuurder verregaande gevolgen hebben. Eventuele andere bestuurders zijn niet aansprakelijk indien hen geen ernstig verwijt treft.

Externe bestuurdersaansprakelijkheid is een belangrijke uitzondering op het uitgangspunt dat alleen de vennootschap aansprakelijk is voor haar verplichtingen. Een bestuurder kan persoonlijk aansprakelijk worden gesteld tegenover schuldeisers indien hem een ernstig verwijt treft, bijvoorbeeld wanneer hij verplichtingen aangaat waarvan hij wist of had moeten weten dat de vennootschap deze niet kon nakomen, of wanneer hij bewust verhaalsmogelijkheden frustreert.

De komende weken delen wij op LinkedIn enkele voorbeelden van externe bestuurdersaansprakelijkheid. Die voorbeelden vind je later terug onderaan deze blog. Mocht je vragen hebben over externe bestuursaansprakelijkheid, neem dan gerust contact met ons op. Wij kunnen helpen met het in kaart brengen van risico’s, ondersteunen bij vermoedens van onrechtmatig handelen en bestuurders bijstaan in een procedure.

Deze blog is onderdeel van een reeks die wordt geschreven door verschillende advocaten uit het Ondernemingsrecht waarin de volgende onderwerpen aan bod komen: