Faillissementsaansprakelijkheid: wat moet je weten als bestuurder?

Wanneer een onderneming in staat van faillissement verkeert, kunnen bestuurders persoonlijk aansprakelijk worden gesteld voor het faillissementstekort. Dit is een vorm van externe bestuurdersaansprakelijkheid en kan alleen door de curator in een faillissement worden ingeroepen.

Naast deze bevoegdheid kan de curator een bestuurder ook aansprakelijk stellen op grond van onbehoorlijke taakvervulling (art. 2:9 BW) of onrechtmatige daad (art. 6:162 BW).  Deze vormen van bestuurdersaansprakelijkheid zijn eerder in deze blogreeks besproken.

In deze blog gaan we dieper in op wat faillissementsaansprakelijkheid precies inhoudt en hoe bestuurders hun risico’s kunnen beperken.

Als de curator een bestuurder persoonlijk aansprakelijk stelt voor het tekort in een faillissement, moet hij twee dingen aantonen op basis van artikel 2:138 of 2:248 van het Burgerlijk Wetboek:

Van onbehoorlijk bestuur is sprake als geen redelijk denkend bestuurder onder dezelfde omstandigheden zo gehandeld zou hebben. Het gaat om handelen dat als onverantwoord, onbezonnen of roekeloos wordt aangemerkt.  De beoordeling vindt plaats op basis van wat de bestuurder op het moment van handelen wist of had moeten weten.  Enkele voorbeelden hiervan kunnen zijn: het nemen van onverantwoorde financiële risico’s, het verduisteren van geld of het onttrekken van vermogensbestanddelen.

Het onbehoorlijk bestuur moet in de periode van drie jaar vóórafgaand aan het faillissement hebben plaatsgevonden. Ook personen die feitelijk het beleid van de vennootschap hebben bepaald, maar statutair geen bestuurder zijn, kunnen door de curator aansprakelijk worden gesteld.

De wet kent verschillende bewijsvermoedens om de curator te helpen om onbehoorlijk bestuur te bewijzen.

Als het bestuur niet voldoet aan de boekhoudplicht of publicatieplicht van de jaarrekening, staat vast dat sprake is van onbehoorlijk bestuur. Daarnaast wordt bij schending van een van deze plichten vermoed dat dit onbehoorlijk bestuur een belangrijke oorzaak is van het faillissement. Het is dan aan het bestuur om dit vermoeden te weerleggen, door aannemelijk te maken dat het faillissement in belangrijke mate door iets anders is veroorzaakt dan door het onbehoorlijk bestuur.

De boekhoudplicht houdt in dat het bestuur een administratie dient te voeren die te allen tijde inzicht geef in de financiële positie van de vennootschap. De publicatieplicht houdt in dat de jaarrekening in ieder geval binnen twaalf maanden na afloop van het boekjaar is gepubliceerd.

Bij faillissementsaansprakelijkheid zijn in beginsel alle bestuurders hoofdelijk aansprakelijk voor het faillissementstekort: het deel van de schulden dat niet uit de faillissementsboedel kan worden betaald.

Een individuele bestuurder kan aansprakelijkheid voorkomen door aan te tonen dat het onbehoorlijk bestuur niet aan hem te wijten is én dat hij niet nalatig is geweest in het treffen van maatregelen om de gevolgen daarvan af te wenden. Het enkel protesteren tegen het gevoerde beleid is onvoldoende. De bestuurder moet daadwerkelijk alles hebben gedaan wat binnen zijn macht lag om de gevolgen van het onbehoorlijk bestuur te beperken.

Bij faillissement kunnen bestuurders door de curator aansprakelijk worden gesteld voor het faillissementstekort. De wettelijke bewijsvermoedens kunnen bestuurders in een lastige bewijspositie brengen. Om het risico op persoonlijke aansprakelijkheid te beperken, is het essentieel dat bestuurders hun administratie op orde hebben, jaarrekeningen tijdig deponeren en hun handelen zorgvuldig onderbouwen en documenteren.
 
Mocht je vragen hebben over faillissementsaansprakelijkheid, neem dan gerust contact op met mij of een van mijn collega’s. Wij kunnen helpen met het in kaart brengen van risico’s en bestuurders bijstaan in een procedure.

Deze blog is onderdeel van een reeks die wordt geschreven door verschillende advocaten uit het Ondernemingsrecht waarin de volgende onderwerpen aan bod komen: