Geen dwangsom voor online oproep tot ordeverstoring

De burgemeester van Utrecht heeft bij besluit van 26 november 2021 een last onder dwangsom opgelegd aan een jongeman uit Zeist die in een voor iedereen toegankelijke Telegram-groepschat had opgeroepen tot een gewelddadige confrontatie met de politie in de Utrechtse wijk Lombok ter hoogte van de Kanaalstraat. De oproep van de man luidde als volgt: “Utrecht in opstand, nee 2G & nee vuurwerkverbod! Kanaalstraat, Be there!!! Neem je matties & vuurwerk mee“. De oproep vormde volgens de burgemeester uitdagend gedrag waarmee de man artikel 2:2, eerste lid, onder g, van de APV van Utrecht zou overtreden. Op grond van deze bepaling is het namelijk verboden om op of aan een openbare plaats of in een voor publiek toegankelijk gebouw, op enigerlei wijze door uitdagend gedrag aanleiding te geven tot wanordelijkheden.

De rechtbank Midden-Nederland vernietigde het besluit van de burgemeester bij uitspraak van 3 februari 2023 (ECLI:NL:RBMNE:2023:3821), omdat geen sprake was van gedrag op of aan een openbare plaats, zoals vereist op grond van de APV. De burgemeester stelde hoger beroep in. Volgens de burgemeester mocht een groepschat als Telegram worden aangemerkt als openbare plaats, vanwege het toegankelijke karakter én het feit dat de oproep zag op wanordelijkheden in de fysieke openbare ruimte (de Kanaalstraat).

De Afdeling volgt dat betoog van de burgemeester niet. Volgens de Afdeling is de tekst van de APV duidelijk: het gedrag dat aanleiding geeft tot wanordelijkheden moet zelf plaatsvinden op of aan een openbare plaats, en dat moet een fysieke locatie zijn. In de toelichting op dit artikel staat dat met de term ‘openbare plaats’ is beoogd om die plaatsen aan te wijzen die voorheen onder het in de APV te breed gebruikte begrip ‘weg’ vielen en nu niet meer. Het gaat om fysieke plekken, zoals pleinen, parken, of voor publiek toegankelijke stoepen. Een online omgeving zoals Telegram, hoe laagdrempelig toegankelijk ook, valt daar volgens de Afdeling niet onder.

De Afdeling merkt wel nog op dat zij de zorgen van de burgemeester begrijpt. Ook online kunnen personen aanzet geven tot onrust en wanordelijkheden in de openbare ruimte. Maar als de wet daar geen grondslag voor biedt, is het aan de wetgever om die te creëren. De rechter mag die ruimte niet zelf invullen.

De Afdeling bevestigt daarmee de beperkte reikwijdte van dit type APV-bepalingen: uitdagend gedrag moet zich fysiek in de openbare ruimte voordoen om te kunnen worden gesanctioneerd op grond van de APV.