• Home |
  • Kennis |
  • Rechten van agrariers bij gunningsprocedures voor landbouwgronden?

Rechten van agrariers bij gunningsprocedures voor landbouwgronden?

gunningsprocedures

Door een digitale storing schrijft een agrariër te laat in voor pachtgronden van de provincie Noord-Brabant. De voorzieningenrechter oordeelt in de uitspraak van 7 februari 2024 dat hem dat niet aan te rekenen is (ECLI:NL:RBOBR:2024:498). De voorzieningenrechter benadrukt hiermee dat overheden het gelijkheidsbeginsel in acht moeten nemen bij het aangaan van overeenkomsten over (landbouw)grond. Dit met het oog op de zogenaamde Didam-vereisten.

Inschrijvingsprocedure en gunning

In het najaar van 2023 organiseerde de provincie een inschrijvingsprocedure voor verpachting van een aantal ‘clusters’ landbouwpercelen. Agrariërs konden zich een beperkte periode inschrijven voor de pacht daarvan in 2024. Oftewel het pachtjaar van 1 januari 2024 tot en met 31 december 2024. Een cluster bestond uit één of meerdere percelen landbouwgrond en men kon alleen per cluster inschrijven. Na het sluiten van de inschrijvingsprocedure zou een gunningslijst worden gepubliceerd met daarop per cluster aangegeven welke agrariër dat cluster gegund kreeg.

Wat zien we terug in de praktijk?

Een agrariër probeert op de laatste ochtend van de gunningsperiode zich in te schrijven voor maar liefst twaalf clusters landbouwgrond. Echter, de website daarvoor kampte met een digitale storing. Hierop belt de agrariër de provincie met de mededeling dat hij zich niet in kan schrijven voor de gewenste clusters. Ook stuurt hij een kwartier voor het verlopen van de inschrijftermijn een e-mail met het verzoek dat de provincie met een oplossing komt.

De provincie erkent naderhand dat de agrariër door de digitale storing zich niet volledig kon inschrijven voor de pachtgronden. De agrariër mag daarom de inschrijving voor twee clusters waar hij al wél een begin mee had gemaakt voltooien. De agrariër gaat hier niet mee akkoord. Hij wil opnieuw de mogelijkheid krijgen om zich in te schrijven voor de overige tien clusters. De digitale storing vindt de agrariër niet voor zijn rekening komen. Enige tijd later publiceert de provincie de gunninglijst.

De provincie stelt zich herhaaldelijk op het standpunt dat haar voorstel voldoende tegemoet komt aan de ontstane situatie. De agrariër spant daarom een kort geding aan.

Privaatrechtelijk handelen van een overheid in het licht van het Didam-arrest

De voorzieningenrechter stelt vast dat een overheidsorgaan (provincie) bij privaatrechtelijke handelingen, zoals het aangaan van pachtovereenkomsten, gebonden is aan de geschreven en ongeschreven regels van het publiekrecht. In dit kader overwoog de Hoge Raad in het Didam-arrest (ECLI:NL:HR:2021:1778) dat de overheid bij het aangaan van overeenkomsten over (landbouw)grond en gebouwen onder meer het gelijkheidsbeginsel in acht moet houden. De agrariër stelt dat de provincie hier in dit geval niet aan heeft voldaan.

Gunningprocedure versus gelijkheidsbeginsel

De voorzieningenrechter oordeelt dat de gunningprocedure in strijd met het gelijkheidsbeginsel is verlopen. Ten eerste omdat de agrariër op de laatste ochtend van inschrijftermijn niet kon weten dat hij enkel nog in aanmerking kwam voor de clusters waarbij hij een begin van een inschrijving had gemaakt. Dit is in het daaropvolgende telefoongesprek ook niet verteld. Daarbij bleek uit de inschrijfvoorwaarden dat alleen volledig ingevulde, ondertekende formulieren in behandeling zouden worden genomen.

Verdere verloop van de uitspraak

Het feit dat de agrariër zich pas in een laat stadium inschreef (waardoor eventuele storingen nóg problematischer worden), komen ook niet voor zijn rekening. Daarbij heeft de agrariër in het verleden meermaals op de laatste dag een volledige inschrijving gedaan en dat ging ook altijd goed.

Het betoog van de provincie dat er (technisch gezien) geen andere mogelijkheid was dan het gedane voorstel, komt ook voor rekening van de provincie. Het is immers aan haar om een eerlijke en transparante gunningprocedure te organiseren. Dat de agrariër door het publiceren van de gunninglijst een informatievoordeel heeft, leidt niet tot een ander oordeel.

De voorzieningenrechter komt hiermee tot de conclusie dat de provincie voor de tien clusters een nieuwe gunningsprocedure moet starten. De overeenkomsten die door het publiceren van de gunninglijst zijn aangegaan voor de betreffende tien clusters mogen niet worden uitgevoerd.

Waar moet je op letten als je contracteert met de overheid over (landbouw)grond?

In de uitspraak komt goed naar voren waar een overheid rekening mee moet houden bij het aangaan van overeenkomsten over landbouwgrond. In dit kader is het met name belangrijk dat het gelijkheidsbeginsel in acht wordt genomen. Alle belangstellenden moeten een gelijke kans krijgen om mee te dingen bij het gunnen van pachtgrond. Het is aan de overheid om te garanderen dat dit gunningsproces aan alle eisen van mededinging, transparantie en gelijkheid voldoet. Het is goed om hiervan op de hoogte te zijn. Kom je als agrariër buiten je schuld in een ongelijke positie te staan ten opzichte van andere belangstellenden, dan zijn er mogelijkheden om hiertegen op te komen. Laat je daarover altijd goed adviseren.

Stel je vragen aan onze specialisten

“Neem contact met mij op en ontvang antwoord op jouw vragen. Ik ben bereikbaar per mail of telefoon.”
advocate jose jochemsen venrooij