Jurisprudentie endotoxinen; de stand van zaken

Jurisprudentie

Endotoxinen zijn celwandresten van bacteriën. Inademing van endotoxinen kan leiden tot ontstekingen van de luchtwegen. Vanwege het ontbreken van algemeen aanvaarde wetenschappelijke inzichten ten aanzien van endotoxinen, is er in de jurisprudentie nog maar weinig invulling gegeven aan de vraag hoe met dit risico moet worden omgegaan.

Raad van State

In mijn blog van 15 december 2017 heb ik de uitspraak van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State van 13 december 2017 (ECLI:NL:RVS:2017:3435) behandeld. Uit deze uitspraak blijkt dat de adviesnorm van 30 EU/m3 (afkomstig van de Gezondheidsraad) mag worden toegepast, vanzelfsprekend mits goed gemotiveerd. Verder blijkt uit de uitspraak dat de notitie ‘Handelingsperspectieven Veehouderij en Volksgezondheid, endotoxine toetsingskader 1.0’ (hierna: ‘het Toetsingskader endotoxinen’) niet de harde status heeft die daaraan in de praktijk vaak wordt toegekend. Hetzelfde geldt voor de door de GGD geadviseerde afstandsnorm van 250 meter.

Rechtbank Oost-Brabant

Op 29 juni 2018 oordeelde de rechtbank Oost-Brabant in een zaak waar appellanten een beroep deden op de hiervoor genoemde adviesnorm van 30 EU/m3 (ECLI:NL:RBOBR:2018:3165). De rechtbank overweegt dat zij in het ‘VGO-onderzoek’, in combinatie met WUR-rapport 9459 en het Toetsingskader endotoxinen, een indicatie ziet dat sprake kan zijn van een risico voor de volksgezondheid als gevolg van de verspreiding van endotoxinen voor de in het onderzoek genoemde diersoorten. De rechtbank verwijst daarbij naar haar uitspraak van 30 mei 2017 (ECLI:NL:RBOBR:2017:2920). Dit brengt volgens de rechtbank een onderzoeksplicht met zich voor het bevoegd gezag.

Het bevoegd gezag in de zaak die leidde tot de rechtbankuitspraak van 29 juni 2018 had een beleidsregel vastgesteld, waarin was opgenomen dat een aanvraag om omgevingsvergunning moet worden getoetst aan het Toetsingskader endotoxinen. Deze toetsing had echter niet plaatsgevonden. Van belang is dat partijen de juistheid van het Toetsingskader endotoxinen niet betwistten. Daarom nam de rechtbank de notitie als uitgangspunt. Het bevoegd gezag bepleitte dat aan de op grond van het Toetsingskader endotoxinen geldende afstand voor dit geval (75 meter) werd voldaan.

De rechtbank oordeelt, na meting met een ‘geijkte lineaal’, dat deze afstand wordt overschreden. Bovendien is volgens de rechtbank verzuimd om, uitgaande van het Toetsingskader endotoxinen, te bepalen of sprake is van een endotoxinenrisicogebied als bedoeld in het Toetsingskader endotoxinen.

Geen verplichting

Let wel: in dit geval werd de juistheid van het Toetsingskader endotoxinen niet betwist. Anders was de uitkomst van de zaak mogelijk anders geweest. Het bevoegd gezag is namelijk, zoals ook blijkt uit de hiervoor aangehaalde uitspraak van de Raad van State, niet verplicht om het Toetsingskader endotoxinen toe te passen. Dit ligt natuurlijk anders wanneer het bevoegd gezag, zoals in het hiervoor beschreven geval, een beleidsregel heeft vastgesteld op grond waarvan toepassing van het Toetsingskader endotoxinen is voorgeschreven. In dat geval is afwijking van de beleidsregel met toepassing van artikel 4:84 van de Algemene wet bestuursrecht nog wel denkbaar.

Beleidsreactie Minister van LNV

Intussen is de praktijk in afwachting van de beleidsreactie van de Minister van Landbouw Natuur Voedselkwaliteit op het advies ‘Gezondheidsrisico’s rond veehouderijen: vervolgadvies’ (Nr. 2018/04) van 14 februari 2018 (zie hierover mijn blog van 2 maart 2018). De verwachting is dat in die beleidsreactie ook het toekomstige beleid voor endotoxinen wordt geschetst. De reactie wordt voor het zomerreces van de Tweede Kamer verwacht. Ik houd je op de hoogte.

Mocht je vragen hebben over deze blog, neem dan gerust contact op.