Legitieme portie: je kunt je kind (niet) onterven

Een veel gehoord misverstand is dat je je kind niet kunt onterven. Sinds de invoering van het ‘nieuwe erfrecht’ in 2003 is dat wel degelijk mogelijk en daar kunnen allerlei goede redenen voor zijn. Het nieuwe erfrecht legt de nadruk meer dan vroeger bij de ouders en de verzorging van eventuele partners, dan bij de kinderen. Dat wil niet zeggen dat kinderen in het geheel geen rechten meer hebben.

Ook in het nieuwe erfrecht hebben kinderen recht op een zogenaamde ‘legitieme portie’!

Als je getrouwd bent en er zijn kinderen maar geen testament, dan gaat de wet uit van een ‘langstlevenden regeling’. Na het overlijden gaat alles naar de langstlevende echtgenoot en de kinderen krijgen hun erfdeel in de vorm van een ’tegoedbon’. Deze ’tegoedbon’ is pas opeisbaar is als ook die langstlevende echtgenoot is overleden of failliet zou gaan. Dit geldt op eenzelfde manier ook voor geregistreerde partners, niet te verwarren met samenwoners met een samenlevingsovereenkomst.

Ook in het nieuwe erfrecht hebben kinderen recht op een zogenaamde ‘legitieme portie’. Dit is een minimum erfdeel waar kinderen een beroep op kunnen doen binnen vijf jaar na het overlijden van de betreffende ouder. Als kinderen onterfd zijn of een te klein erfdeel hebben, dan krijgen ze door een beroep op hun legitieme portie alsnog hun (minimum) erfdeel in de vorm van een geldbedrag (een vordering op de nalatenschap). Als er nog een langstlevende echtgenoot is, dan moeten ze wél wachten op hun aandeel.

Hoe groot de legitieme portie uiteindelijk is, hangt af van de familiesamenstelling. De legitieme portie is een recht op een geldbedrag zo groot als de helft van een ‘normaal’ erfdeel. Bijvoorbeeld: Stel vader overlijdt en moeder (met wie hij op dat moment is getrouwd) is nog in leven met twee kinderen. Dan zou het erfdeel volgens de wet ieder 1/3e deel zijn, zodat dan de legitieme portie 1/6e deel is.

Dus: een kind onterven kan, maar het kan binnen vijf jaar na overlijden een beroep doen op de legitieme portie. Zolang er bijvoorbeeld nog een ouder in leven is, is die legitieme portie meestal niet op te eisen. Ouders onterven niet snel kinderen, maar het komt meer voor dan gedacht. En waarom ook niet? Het gaat tenslotte om geld en goederen van de ouders, waar kinderen niet voor hebben gewerkt. Als ouders kinderen willen onterven is er meestal iets aan de hand, los van de vraag wie daar schuldig aan is.

Mocht je het overwegen je kind te onterven, neem contact op met onze notarissen. Ben je juist onterfd en heb je een conflict met andere nabestaanden? Onze advocaten erfrecht zijn gespecialiseerd en staan open voor je vragen. 

Ja. In plaats van een ‘echt’ erfdeel met recht op bijvoorbeeld een deel van de spullen en de woning hebben onterfde kinderen hooguit recht op een geldbedrag. De fotoalbums, inboedel en andere persoonlijke zaken gaan dus naar de erfgenamen, niet naar een onterfd kind. Ook komt het vaker voor dat kinderen bij het overlijden van een eerste ouder vergeten om een beroep te doen op hun legitieme portie. Als dan vijf jaar verlopen is na overlijden van die betreffende ouder, dan zijn ze voor die nalatenschap definitief onterfd. In dat geval is de kans groot dat het kind zich pas zal melden als ook de tweede ouder is overleden. Dan heeft dat kind dus alleen een aanspraak op die tweede nalatenschap en is het definitief onterfd in de nalatenschap van de eerstoverleden ouder.

Het ‘minimum kindsdeel’ ofwel de ‘legitieme portie’ bestaat nog steeds, ondanks goede argumenten om dat recht voor meerderjarige kinderen in de wet af te schaffen. Ouders die een kind willen onterven doen dat over het algemeen niet snel. Meestal is er dan al vele jaren het nodige aan de hand in de familie, zodat er al aan meer moet worden gedacht dan alleen de onterving. Er is in een dergelijke geval dan ook een goede executeur nodig. Er moet bijvoorbeeld worden gekeken of kinderen in het verleden misschien al schenkingen hebben gekregen. Of moeten kleinkinderen misschien iets krijgen in plaats van een kind? In sommige gevallen is het beter om een kind niet te onterven, maar alleen een kleiner erfdeel te geven.

De onderlinge verhoudingen tussen de kinderen zijn daarbij ook van groot belang. Een executeur kan als ‘regisseur’ bij de afwikkeling van de nalatenschap de erfgenamen helpen. Het gaat uiteindelijk niet alleen om een juridisch goede regeling, maar ook om een regeling die de verhoudingen niet onnodig verder op scherp zet. Gevoel bij die verhoudingen is dan ook nodig. Dit gevoel voor verhoudingen en de kennis over wie waar recht op heeft maken groot verschil bij het opstellen van een goed testament.

Heb je hulp nodig bij het opstellen een testament? Of heb je vragen over de verdeling van een erfenis? Neem dan gerust contact op met een van de specialisten op het gebied van Familie- en erfrecht in Nijmegen én Arnhem.

In onderstaande podcastaflevering hoopt Yasmina de Groot-Amtari een groot deel van de onduidelijkheid rondom de legitieme portie weg te nemen. Ze legt uit wat de legitieme portie precies inhoudt, hoe deze werkt en wordt berekend. Ze deelt nuttige tips en belicht haar rol als erfrechtadvocaat.