Levenstestament: wat, wanneer en waarom?

levenstestament

In een gewoon testament regel je van alles voor als je overlijdt. Maar wat gebeurt er als je zelf korte of lange tijd geen beslissingen meer kunt nemen? Bijvoorbeeld bij een ongeluk of bij dementie? Is er dan iemand anders die dat voor jou kan en mag doen? Heb je daarvoor iemand schriftelijk aangewezen? Zijn jouw wensen voor zo’n situatie verder duidelijk vastgelegd en bekend bij degenen die je hebt aangewezen? En zijn jouw naasten hiervan op de hoogte? Dit soort zaken kun je regelen in een levenstestament.

In deze blog schrijf ik een korte introductie over het levenstestament. De komende tijd verschijnt een aantal blogs op onze website met betrekking tot specifieke onderwerpen die je kunt regelen in een levenstestament.

Wat is een levenstestament?

Volmacht

Om deze vraag te beantwoorden moet je eerst weten wat een volmacht is. Je kunt niet altijd zelf aanwezig zijn om bepaalde zaken te regelen. De wetgever snapt dat en heeft daarom de mogelijkheid geboden dat iemand namens jou kan handelen. Als je iemand deze mogelijkheid biedt, dan geef je iemand een volmacht.

Een voorbeeld van een volmacht uit de praktijk:

Voor de Tweede Kamerverkiezingen van 2021 kun je zelf niet stemmen, aangezien je in het buitenland bent. Op jouw stembiljet kun je aangeven dat iemand namens jou mag stemmen. Als je hiervan gebruik maakt, dan verleen je  dus aan die persoon een volmacht zodat hij/zij namens jou kan stemmen.

 De volmacht voor het stemmen bij de Tweede Kamerverkiezingen is heel beperkt. De volmacht is namelijk beperkt tot het eenmalig uitbrengen van jouw stem voor die specifieke verkiezingen. Een volmacht kan echter ook heel uitgebreid zijn. De meest uitgebreide volmacht is de zogenaamde algemene volmacht. Met een algemene volmacht kan iemand nagenoeg alle zaken voor jou regelen.

Twee algemene volmachten in één notariële akte

Een levenstestament bestaat vaak uit twee uitgebreide (algemene) volmachten: een volmacht voor de financiële belangen en een volmacht voor de medische en persoonlijke zaken. Als je deze beide zaken vastlegt in één notariële akte, dan heet dat een levenstestament.

In een levenstestament wijs je dus een of meer vertrouwenspersonen aan die namens jou mogen handelen. Het is vooral belangrijk dat jouw belangen worden behartigd door iemand in wie je het volste vertrouwen hebt.

Waarom zou ik een levenstestament opstellen?

Laat ik voorop stellen dat je – vanzelfsprekend – niet verplicht bent om een levenstestament op te stellen. Net zomin als je verplicht bent om een testament op te stellen. Echter, in 2019 werden er in Nederland maar liefst 51.621 levenstestamenten bij een notaris opgesteld. Waarom? Zo houd je zelf de regie en worden de zaken volgens jouw wensen geregeld.

Nadelen meerderjarigenbewind

Als je niets regelt en je kunt jouw eigen belangen niet meer behartigen, dan is het enige alternatief het zogenaamde meerderjarigenbewind (hierna: ‘bewind’). Hieronder som ik een drietal kenmerken op van het bewind met de nadelen zoals die in de praktijk worden ervaren.

  1. De kantonrechter stelt het bewind in.

Je hebt zelf formeel geen invloed op de benoeming. Misschien benoemt de kantonrechter nou net die ene neef met veel ‘charisma’, terwijl je bij deze neef altijd je twijfels hebt.

  1. De bewindvoerder moet jaarlijks aan de kantonrechter rekening en verantwoording afleggen.

Stel: je bent al meer dan 30 jaar getrouwd en jouw echtgenoot heeft de ziekte van Alzheimer, waardoor hij zijn eigen belangen niet meer kan behartigen. De kantonrechter benoemt jou tot bewindvoerder over het vermogen van jouw echtgenoot.

Gelukkig kun je namens jouw echtgenoot de zaken regelen. Je moet echter jaarlijks rekening en verantwoording bij de kantonrechter afleggen. Letterlijk: bonnetjes inleveren. Dit wordt in de praktijk als vervelend (vernederend) ervaren. Het doet geen recht aan de jarenlange (vertrouwens)relatie.

  1. De bewindvoerder wordt beperkt in zijn handelen.

Ter besparing van erfbelasting is het soms zinvol om tijdens het leven vermogen te schenken. Ook met het oog op de eigen bijdrage van de Wet langdurige zorg (voorheen de AWBZ) kan het zinvol zijn om schenkingen te doen.

Voor het doen van een schenking heeft een bewindvoerder machtiging nodig van de kantonrechter. Wist je dat de bewindvoerder deze toestemming in beginsel niet krijgt? Jouw fiscale planningsmogelijkheden worden dus erg beperkt door het bewind.

Bovenstaande nadelen voorkom je door het opstellen van een levenstestament bij een notaris. Je houdt hiermee zelf de regie.

Wanneer kan ik een levenstestament het beste opstellen?

Hier kan ik geen duidelijk antwoord op geven. Het levenstestament is namelijk voor de situatie dat je zelf niet meer kunt handelen. Deze situatie kan zich ineens aandienen. Denk bijvoorbeeld aan een ski-ongeluk of een herseninfarct.

Zoals je nu begrijpt kan het levenstestament dus voor iedereen ineens morgen van belang zijn. Hoe jong of oud je ook bent. Neem dus vandaag nog de regie.

Vragen?

Wil je meer weten over het opstellen van een levenstestament? Of wil je een indicatie van de kosten voor het opstellen van een levenstestament voor jouw situatie? Neem dan gerust contact op met mij of een van mijn collega’s in Nijmegen of Arnhem.

Blogreeks ‘Levenstestament’

Dit is de eerste blog in deze reeks over het levenstestament. De volgende onderwerpen komen aan bod: