Levenstestament: wie mag er medisch over mij beslissen?

Het levenstestament is een notariële akte waarin een (algemene) volmacht staat voor de financiële belangen én een volmacht voor de medische zaken.

Wat is het nut van een medische volmacht? Wat kan ik op dit terrein allemaal vastleggen? En moet deze volmacht via een notaris worden vastgelegd?

In deze blog sta ik stil bij het medisch gedeelte van het levenstestament.

De wettelijke regeling

Uitgangspunt: de patiënt bepaalt zelf

In het Burgerlijk Wetboek (hierna: BW) is een afdeling opgenomen over ‘De overeenkomst inzake geneeskundige behandeling’. In deze afdeling staan de verplichtingen die een hulpverlener heeft tegenover jou als patiënt.

De belangrijkste verplichtingen van een hulverlener staan omschreven in de artikelen 7:448 en 7:450 BW. Ik citeer:

“De hulpverlener licht de patiënt op duidelijke wijze, en desgevraagd schriftelijk in over het voorgenomen onderzoek en de voorgestelde behandeling en over de ontwikkelingen omtrent het onderzoek, de behandeling en de gezondheidstoestand van de patiënt.”

en:

“Voor verrichtingen ter uitvoering van een behandelingsovereenkomst is de toestemming van de patiënt vereist.”

Conclusie: de hulpverlener zal in normale omstandigheden – logischerwijs – jou informeren en aan jou toestemming vragen voor een behandeling

Maar wat als je je medische belangen zelf niet meer kan behartigen?

 Denk bijvoorbeeld aan ernstige verwondingen na een auto-ongeluk, een zware herseninfarct of Alzheimer. Over deze situatie is nagedacht. In artikel 7:465 lid 3 BW staat namelijk:

“Indien een meerderjarige patiënt die niet in staat kan worden geacht tot een redelijke waardering van zijn belangen ter zake, niet onder curatele staat of ten behoeve van hem niet het mentorschap is ingesteld, worden de verplichtingen die voor de hulpverlener uit deze afdeling jegens de patiënt voortvloeien, door de hulpverlener nagekomen jegens de persoon die daartoe door de patiënt schriftelijk is gemachtigd in zijn plaats op te treden. Ontbreekt zodanige persoon, of treedt deze niet op, dan worden de verplichtingen nagekomen jegens de echtgenoot, de geregistreerde partner of andere levensgezel van de patiënt, tenzij deze persoon dat niet wenst, dan wel, indien ook zodanige persoon ontbreekt, jegens een ouder, kind, broer of zus van de patiënt, tenzij deze persoon dat niet wenst.”

Dit artikel is voor een leek – maar ook voor een hulpverlener – haast onleesbaar. Daarom geef ik een eenvoudige samenvatting: als je zelf niet meer kunt overleggen met de hulpverlener, dan gaat de hulpverlener overleggen met jouw echtgenoot, jouw geregistreerd partner of jouw levensgezel. Als je geen echtgenoot/geregistreerd partner of levensgezel hebt, dan overlegt de hulpverlener met je ouder(s), kind, broer of zus.

Verder overlegt de hulpverlener  met jouw mentor als er een mentorschap is ingesteld of met jouw curator als je onder curatele staat.

De hulpverlener overlegt echter met de medische gevolmachtigde als je die schriftelijk hebt aangewezen.

Wat is het nut van een schriftelijke volmacht?

Hiermee houd je dus zelf de regie, ook als je zelf je medische belangen niet meer kan behartigen. Je maakt namelijk duidelijk wie namens jou mag overleggen met de hulpverlener.

Twee voorbeelden uit de praktijk waarom je dit zou willen vastleggen:

Voorbeeld 1: de verloren zoon

 Je hebt je zoon al 10 jaar niet meer gezien. De contacten met je dochter zijn gelukkig erg goed. Als je niet wilt dat jouw zoon invloed heeft bij een situatie van medische onbekwaamheid, dan is het van belang om je dochter schriftelijk aan te wijzen als gevolmachtigde. Deze wet gaat namelijk uit van beide kinderen als ‘aanspreekpunt’, ongedacht de relatie die je hebt met jouw zoon.

Voorbeeld 2: de latrelatie

Je hebt geen kinderen, maar wel een latrelatie. Misschien is het niet duidelijk voor jouw broers/zussen dat dit je ‘levensgezel’ is. Met wie moet de arts nu overleggen? Jouw broers/zussen zeggen misschien dat zij het juiste aanspreekpunt zijn. Jouw latrelatie  denkt hier waarschijnlijk anders over. Deze potentiële discussie kan je eenvoudig voorkomen door schriftelijk vast te leggen wie jouw medische gevolmachtigde is.

Vele andere voorbeelden zijn natuurlijk denkbaar.

Kan ik op het medisch terrein meer vastleggen?

Medische wilsverklaringen

 Ja. Buiten het aanwijzen van een medische gevolmachtigde, kan je ook medische wensen kenbaar maken. Deze wensen heten: wilsverklaringen. Deze wilsverklaringen helpen jouw medische gevolmachtigde. Hij weet namelijk dat hij in jouw gedachte handelt bij het overleg met de hulpverlener.

Een bekend voorbeeld van zo’n wilsverklaring is het behandelverbod. Het behandelverbod is het (bij voorbaat) weigeren van toestemming voor een medische behandeling. Zonder toestemming kan een medische behandeling niet plaatsvinden. Zo’n behandelverbod is in principe bindend.

Een ander bekend voorbeeld is het euthanasieverzoek. Rondom deze wilsverklaring is veel maatschappelijke en politieke discussie. Ook de rechtspraak hieromtrent is volop in beweging. In deze blog ga ik niet nader op deze wilsverklaring. Voor meer informatie over de (on)mogelijkheden in het kader van het euthanasieverzoek verwijs ik je graag naar de Handreiking schriftelijk euthanasieverzoek.

Vele andere wilsverklaringen zijn mogelijk om op te nemen, bijvoorbeeld: verklaring niet-reanimeren, behandelgebod, wensen rondom medisch-wetenschappelijk onderzoek etc.

Overleg met huisarts is noodzakelijk

Bij al deze medische wilsverklaringen is het van groot belang dat je iedere twee à drie jaar over de gemaakte keuzes overleg pleegt met zowel jouw huisarts als de gevolmachtigde. De huisarts weet dan precies wat je wilt. En hij kan vertellen wat hij wel (maar ook niet) voor jou kan doen. Tips voor het gesprek met jouw huisarts kan je vinden in de volgende brochure.

Moet het medische gedeelte via een notaris worden vastgelegd?

 Nee. Er is geen notarieel vormvereiste voor het aanwijzen van een medisch gevolmachtigde en/of het vastleggen van jouw wilsverklaringen. Het aanwijzen van een medische gevolmachtigde wordt echter vaak wel opgenomen in de notariële akte. Hiermee staat namelijk buiten kijf wie jouw medische belangen mag behartigen als je dit zelf niet meer kunt.

Vragen?

Wil je meer weten over het opstellen van een levenstestament? Neem dan gerust contact op met mij of een van mijn collega’s in Nijmegen of Arnhem.

Blogreeks ‘Levenstestament’

Dit is de vierde blog in deze reeks over het levenstestament. De volgende onderwerpen komen aan bod:

• Levenstestament: wat, wanneer en waarom?
• Levenstestament: hoe voorkom je misbruik?
• Levenstestament: wie beslist er over mijn financiën?
• Levenstestament: wie mag er medisch over mij beslissen?
• Levenstestament: wat moet ik voor mijn onderneming regelen?