Wat is een samenlevingscontract?
Je hebt een relatie en bent van plan om te gaan samenwonen. Houd er dan rekening mee dat de wet voor samenwoners in principe niets heeft geregeld. Dat kan onverwachte en daarmee ook vaak ongewenste gevolgen hebben, zeker als je samen een huis hebt gekocht. Het is daarom belangrijk dat je bepaalde afspraken vastlegt inzake jullie rechten en verplichtingen. De keuze bestaat dan uit 3 vormen, namelijk:
- een notarieel samenlevingscontract;
- trouwen; of
- een geregistreerd partnerschap.
In deze blog ga ik uitgebreider in op de eerste optie: het samenlevingscontract. Wat houdt een samenlevingscontract precies in? Wat zijn de verschillen met trouwen en het geregistreerd partnerschap? En waarom raden wij aan er een op te stellen? Dat zijn vragen die ik in deze blog voor je ga beantwoorden.
Samenlevingscontract toegankelijker dan trouwen en een geregistreerd partnerschap
Zeker als jullie eerst willen ontdekken of samenwonen is weggelegd voor jullie. Want bij het opstellen van een samenlevingscontract hoeven jullie geen aangifte te doen bij de gemeente en ook geen getuigen in te schakelen. Zijn jullie na een aantal jaar wel klaar om te trouwen of een geregistreerd partnerschap aan te gaan? Dan kan dat altijd nog!
Je moet er echter wel rekening mee houden dat je sommige zaken niet kunt veranderen als je kiest voor een samenlevingscontract, zoals het volgende:
- Als je een samenlevingscontract afsluit kun je niet de geslachtsnaam van jouw partner voeren.
- Bij een notarieel samenlevingscontract, ontstaat er geen aanverwantschap met de familie van jouw partner.
Voorbeelden van afspraken in het samenlevingscontract
Bij een samenlevingscontract heb je alleen rechten en verplichtingen ten opzichte van elkaar als je dit vastlegt. Denk bijvoorbeeld aan het volgende:
- Bij een samenlevingscontract is er niet automatisch sprake van een gemeenschap van goederen, maar je kunt hier wel bepaalde afspraken over maken. Welke spullen zijn van jullie samen en welke van jou alleen? Dit geldt ook voor schulden.
- Daarnaast is het mogelijk om afspraken vast te leggen over de financiën en de verdeling van de kosten. Bijvoorbeeld over de kosten van de huishouding, zoals de boodschappen en woonlasten. Wie betaalt wat en hoeveel?
- Investeer jij meer eigen geld in de gezamenlijke woning dan jouw partner? Leg dit dan ook vast in een samenlevingscontract. Mocht de relatie stuklopen, dan kan je aantonen wie wat heeft ingebracht in de woning.
- Het kan ook zo zijn dat jij een eigen huis hebt en dat jouw partner bij jou intrekt. Dan kun je in een samenlevingscontract opnemen dat jouw partner meebetaalt aan de maandelijkse aflossing en desgewenst ook meeprofiteert van de waardestijging van de woning (of juist niet).
Wat is het voordeel van een fiscaal partnerschap?
Met een notarieel samenlevingscontract voldoe je aan de eisen van de Belastingdienst om fiscale partners te zijn. Jullie kunnen dan gezamenlijk de aangifte voor de inkomstenbelasting doen en inkomsten en aftrekposten onderling verdelen. Denk aan de hypotheekrente, bijvoorbeeld. Ook ziet de belastingdienst jullie met een notarieel samenlevingscontract, onder bepaalde voorwaarden, als partner voor de erfbelasting. Hierdoor kunnen jullie een hogere vrijstelling krijgen wanneer één van jullie komt te overlijden. Dat wil zeggen dat je dan over een bedrag tot circa € 800.000,- (dit geldt voor 2024) geen erfbelasting hoeft te betalen. Zonder notarieel samenlevingscontract is de vrijstelling in beginsel iets meer dan € 2.600,- (dit geldt voor 2024). Om te erven van elkaar, moet je overigens wel testamenten opstellen.
Wie heeft het gezag over de kinderen?
Bij een samenlevingscontract krijgt alleen de moeder automatisch ouderlijk gezag. De vader moet het kind eerst erkennen om de officiële vader te worden. Door erkenning (na 1 januari 2023) heeft een vader ook automatisch het gezag. Voor paren van gelijk geslacht zijn er andere regels.
Wat wordt er geregeld als het gaat om overlijden en erven?
Als jouw partner komt te overlijden en er is geen samenlevingscontract of testament, dan kan dit vergaande gevolgen hebben. Stel dat je partner overlijdt en jullie hebben samen een koopwoning, dan worden de erfgenamen (vaak familieleden) van jouw partner samen met jou eigenaar van het huis en de gezamenlijke inboedel. Jouw ‘schoonfamilie’ kan er dan voor zorgen dat jij de woning moet verlaten, ook als ze goedwillend zijn. Jouw schoonfamilie mag het aandeel van de overledene niet zomaar aan jouw geven zonder dat daar bijvoorbeeld een flinke belasting over moet worden betaald.
Om elkaar verzorgd achter te laten bij overlijden, raden wij aan een verblijvingsbeding op te nemen in het samenlevingscontract. De langstlevende partner heeft dan het recht om de gemeenschappelijke goederen te krijgen.
Daarnaast adviseren wij ook testamenten op te stellen. Daar kunnen wij jou ook mee helpen. In een samenlevingscontract wordt namelijk niet vastgelegd wat er bij overlijden met je privévermogen gebeurt of wat er gebeurt als jullie kort na elkaar overlijden. Ook als er kinderen zijn is een testament een belangrijke aanvulling op een samenlevingscontract.
Laat je adviseren
In Nijmegen en Arnhem staan onze gespecialiseerde (kandidaat-)notarissen voor je klaar.
Heb ik recht op partnerpensioen?
Als je partner overlijdt kun je aanspraak maken op zijn partnerpensioen (ook wel nabestaandenpensioen). Partnerpensioen is iets anders dan gewoon pensioen.
Partnerpensioen krijgen alleen mensen waarvan de partner is overleden.
Pensioenfondsen accepteren bij de aanvraag voor het partnerpensioen meestal alleen een notarieel samenlevingscontract als bewijs van jullie relatie. Je moet je partner overigens wel zelf aanmelden bij het pensioenfonds.
Wat gebeurt er als je uit elkaar gaat?
Het samenlevingscontract is in de meeste gevallen relatief eenvoudig te beëindigen. Het niet meer samenwonen en het verdelen van het privé vermogen en verdelen van de gezamenlijke inboedel naar eigen inzicht is dan voldoende. Je hoeft daarvoor niet naar de notaris en ook niet naar de rechter.
Dat is anders als je te maken hebt met minderjarige kinderen of een verdeling waarin onroerende zaken zijn betrokken (zoals de echtelijke woning). Het verdelen van onroerende zaken moet dan via notariële akte plaatsvinden. Bij minderjarige kinderen moet je daarnaast ook naar de rechter in verband met een ouderschapsplan.
Valt partneralimentatie binnen een samenlevingscontract?
Partneralimentatie kan, maar hoef je niet in een samenlevingscontract te regelen. Partneralimentatie betekent heel kort gezegd dat de meestverdienende partner aan de minstverdienende partner een maandelijkse vergoeding moet betalen als zij uit elkaar gaan.
Het is daarbij wel belangrijk om te vermelden dat partneralimentatie iets anders is dan kinderalimentatie. Kinderalimentatie is verplicht en is hoe dan ook aan de orde als je samen kinderen hebt. Daarbij maakt het niet uit of je getrouwd bent, geregistreerd partners bent of samenwonend bent (al dan niet met een samenlevingscontract).
Heb je advies, hulp of een gesprek nodig? Neem dan contact op met mij of mijn collega’s.
