• Home |
  • Kennis |
  • Werknemersbeleid in de afvalbranche: integriteitsregels voor medewerkers

Werknemersbeleid in de afvalbranche: integriteitsregels voor medewerkers

Integriteitsregels voor medewerkers

Jaren geleden kreeg ik een dossier op mijn bureau waarbij een werknemer zich levensmiddelen uit de afvalcontainer had toegeëigend. Allemaal producten die over de datum waren en daarom door de werkgever waren weggegooid. De werkgever vond het gedrag ontoelaatbaar en wilde de werknemer ontslaan.

Gaat dat niet te ver? Hoewel de producten eerder eigendom waren van de werkgever, was dat niet meer het geval toen de werkgever de spullen in de afvalcontainer had gegooid. Wat kon je de werknemer nu helemaal verwijten? Hoe zit het met afval? Van wie is afval? En als het van niemand is, mag je als werknemer je het afval dan gewoon toe-eigenen?

Gedragsregels kunnen uitkomst bieden om discussies hierover te voorkomen. Belangrijk is deze gedrags- / integriteitsregels voor werknemers kenbaar én duidelijk zijn.

Waar moet je op letten bij het opstellen en hanteren van deze gedragsregels? Wij geven een aantal tips.

Waarde van afval

In de afval- en recyclingbranche wordt veel gewerkt met prijsgegeven eigendommen, of zaken waarvan de eigenaar beoogt deze over te dragen aan de afvalverwerker. Afval lijkt over het algemeen geen, of slechts beperkte, waarde te vertegenwoordigen. Maar wat voor de één afval is, is voor de ander een schat.

Juist daarom is het van belang dat duidelijkheid wordt geboden. Die duidelijkheid kan, zoals gezegd, worden gegeven door gedrags- / integriteitsregels. Er zijn geen bindende regels voor de afvalbranche. Deze regels dienen dus op werkgeversniveau te worden vastgesteld.

Wat zijn integriteitsregels?

In integriteitsregels kan worden beschreven welke regels er binnen de organisatie worden gesteld aan het gedrag van medewerkers en op welke wijze het niet naleven van de gedragsregels wordt gesanctioneerd.

De gedragsregels kunnen vrij ruim worden geformuleerd, bijvoorbeeld door te bepalen (overeenkomstig de wet en cao) dat een werknemer zich behoort te gedragen als een “goed werknemer”.

Maar ook specifiek: bijvoorbeeld dat het vuilnismannen niet is toegestaan om iets mee te nemen van ritten met de vuilniswagen. Of dat het de medewerkers op de milieustraat verboden is om spullen aan te nemen of mee te nemen.

Tip: formuleer integriteitsregels niet te ruim

Het risico van een ruime formulering is dat discussie kan ontstaan over welke gedrag wel of niet “goed” is. Hoe is dit in andere concrete gevallen beoordeeld?

In een zaak waar een medewerker van de milieustraat (onder andere) een ingezamelde oude telefoon had doorverkocht, oordeelde de rechter dat dit “plichtsverzuim” opleverde en dat de werknemer zich niet als goed werknemer had gedragen. Nu het om oude telefoons ging en deze evident waarde vertegenwoordigden, is wel in te zien waarom de rechter voldoende had aan de ruime norm. Het verzuim was zelfs zo ernstig dat de medewerker volgens de rechter terecht was ontslagen.

Maar wat als bijvoorbeeld een vuilnisman, die bekend is met de ophaalroute en ophaaldagen, buiten werktijd, zich spullen toe-eigent? Gedraagt hij zich dan ook niet als goed werknemer? In een dergelijke situatie is het beter om terug te kunnen vallen op concrete regels. Wanneer de regels echter niet concreet genoeg zijn, kan je ook over de reikwijdte hiervan discussie krijgen.

Wat kun je vastleggen in integriteitsregels?

In de integriteitsregels kan dus een algemene norm worden opgenomen dat medewerkers zich als goed werknemer dienen te gedragen. Of meer specifiek kan worden vastgelegd hoe medewerkers om moeten gaan met bedrijfseigendommen en/of het afval dat wordt ingezameld.

Overigens kunnen ook andere onderwerpen gedragsregels worden gesteld. Een aantal voorbeelden:

  • Hoe ga je om met collega’s of klanten?
  • Wat doe je met giften/attenties?
  • Wat zijn de regels wat betreft het rijgedrag?
  • Hoe ga je als organisatie om met agressie?
  • Wat zijn de regels voor alcoholgebruik?
  • Wat mag je wel en niet delen op social media?

Bekendheid met integriteitsregels

Door regels op te stellen stel je grenzen aan het gedrag van de medewerkers. Het is echter belangrijk dat de gedragsregels daadwerkelijk worden nageleefd en gehandhaafd.

Een belangrijke voorwaarde voor naleving is de bekendheid van integriteitsregels bij de medewerkers. Het slechts wijzen op de regels, door de regels bijvoorbeeld te delen op het intranet, is vaak onvoldoende om aan te nemen dat de medewerkers bekend zijn met de regels.

Bekendheid kan worden gerealiseerd door de integriteitsregels bij indiensttreding ter hand te stellen en door gedurende de looptijd van de arbeidsovereenkomst ook met regelmaat aandacht te besteden aan de regels, bijvoorbeeld in medewerkersbijeenkomsten.

Handhaven van de gedragsregels

Daarnaast is van het groot belang dat de integriteitsregels ook daadwerkelijk worden gehandhaafd.

Dit werd duidelijk in de bekende Pinda-zaak. In deze zaak hanteerde de werkgever, KLM catering services, een zeer strikt (zero tolerance) beleid ten aanzien van het zich toe-eigenen van andermans zaken. Zo strikt zelfs dat in het beleid stond dat het toe-eigenen van andermans spullen tot ontslag op staande voet zou leiden. Medewerkers werden er meerdere keren op gewezen dat dit ook voor retour gekomen etenswaren gold. Een medewerker gaat op een dag de fout in en eet onder werktijd een aantal pinda’s uit een geopend zakje dat retour is gekomen. Zodra de werkgever hiervan op de hoogte was gebracht, werd de medewerker op staande voet ontslagen. Dit ontslag op staande voet houdt stand.

In deze zaak was onder andere van belang dat de werkgever een duidelijk en kenbaar beleid voert, waarbij geldt dat bij diefstal of verduistering ontslag op staande voet volgt.

In een andere kwestie die in 2013 voorlag bij de rechtbank Noord-Holland ging het op meerdere punten mis. In dit geval vond de rechter dat er geen duidelijk beleid werd gevoerd. Twee collega’s met vergelijkbare vergrijpen waren namelijk niet ontslagen voor een zelfde vergrijp.

Op het moment dat gedragsregels duidelijk en kenbaar zijn én er streng wordt toegezien op naleving van de regels, kan ook op “kleinere” incidenten worden doorgepakt. Dit doorpakken kan door een sanctie in het vooruitzicht te stellen bij overtreding van de regels, of zelfs een disciplinair ontslag, zoals een ontslag op staande voet.

Het feit dat aan overtreding van de integriteitsregels de mogelijkheid van een disciplinaire straf wordt gekoppeld, betekent overigens niet dat een werkgever daarmee niet ook kan beschikken over een redelijke grond voor ontslag. Vergelijk in dat opzicht de zaak die speelde bij Twente Milieu, waarbij de werkgever nota bene door eerdere misstappen van (onder anderen) de medewerker overgegaan was tot het opstellen van een integriteitsbeleid. In dit beleid was vastgelegd dat het werknemers niet was toegestaan om zich zaken uit afvalzakken toe te eigenen en dat dit gedrag zal worden bestraft met een disciplinaire maatregel. Ontslag door de rechter was in de opsomming van maatregelen niet genoemd. Twente Milieu koos er desondanks voor om de rechter om ontbinding van de arbeidsovereenkomst te verzoeken. Deze keuze stond Twente Milieu ook vrij aldus de kantonrechter.

Onze tips

Belangrijk is dat medewerkers op de hoogte zijn van de integriteitsregels, dat de regels duidelijk zijn én dat deze regels strikt worden gehandhaafd. Slechts op deze manier kan immers ook worden gesanctioneerd indien de gedragsregels niet worden nageleefd.

Hieronder een aantal tips voor werkgevers om bij het opstellen/hanteren van gedragsregels rekening mee te houden:

    1. Zorg voor duidelijke integriteitsregels
    2. Maak de integriteitsregels kenbaar aan de medewerkers
    3. Stel sancties aan het niet-naleven van de integriteitsregels
    4. Handhaaf de integriteitsregels

Hulp nodig bij het opstellen van gedragsregels? Neem gerust contact met ons op.

In de volgende blog gaat mijn collega Marleen Koeslag in op de controle van werknemers.

Stel je vragen aan onze specialisten

“Neem contact met mij op en ontvang antwoord op jouw vragen. Ik ben bereikbaar per mail of telefoon.”
Afbeelding voor Stel je vragen aan onze specialisten