Wetsvoorstel betere rechtsbescherming aanbesteden naar Raad van State

In een eerdere blog besteedden wij aandacht aan het concept-wetsvoorstel ‘Rechtsbescherming bij aanbesteden’. Dat concept is in de zomer van 2023 ter consultatie gepubliceerd. Naar wij aannemen zijn de reacties vervolgens verwerkt in een aangepaste versie. Onlangs heeft de ministerraad daarmee ingestemd op voorstel van minister Beljaarts van Economische Zaken. Het wetsvoorstel wordt nu ter advisering voorgelegd aan de Raad van State en zal pas daarna openbaar worden. Daarna volgt de behandeling in zowel de Tweede als de Eerste Kamer.

Ondernemers, vooral in het mkb, vinden hun rechtsbescherming bij aanbesteden onvoldoende. Het kabinet wil daarom de positie van bedrijven en aanbestedende overheden meer in balans brengen bij verschillen van inzicht of conflicten. Bijvoorbeeld door klachtenloketten in te stellen en de motiveringsplicht bij beslissingen aan te scherpen.

Uit een nieuwsbericht op rijksoverheid.nl blijkt verder dat het wetsvoorstel niet alleen om een beter evenwicht tussen ondernemers en aanbestedende diensten (zoals gemeenten, provincies, waterschappen en het Rijk) gaat. Het moet er ook voor zorgen dat meer rekening wordt gehouden met de belangen van andere inschrijvers vóór de gunning van een opdracht en de winnende ondernemer na de gunning. Het is belangrijk dat zij niet onnodig lang in onzekerheid verkeren en dat de klachtafhandeling in Nederland overal op dezelfde wijze gebeurt.

Het wetsvoorstel bevat 4 concrete wettelijke verbeteringen. Daarmee kunnen ondernemers op een laagdrempelige manier problemen bijaanbestedingen aankaarten en hun zaak inhoudelijk laten beoordelen. Er worden klachtenloketten ingesteld voor alle aanbestedende diensten en het stellen van termijnen wordt verplicht om klachten effectief af te handelen. Bovendien krijgt de Commissie van Aanbestedingsexperts – een onafhankelijke landelijke klachtencommissie – een stevigere rol.

Tot slot regelt het wetsvoorstel het aanscherpen van de motiveringsplicht bij beslissingen door aanbestedende diensten. Hierdoor is het voor ondernemers duidelijker waarom ze een opdracht niet krijgen. Ook kunnen ze makkelijker opkomen tegen beslissingen van aanbestedende diensten.

Om een beter beeld te krijgen van de precieze inhoud en de (mogelijke) implicaties van het wetsvoorstel voor de praktijk, moeten we het advies van de Raad van State en de publicatie van het wetsvoorstel afwachten.

Tot die tijd moeten we het doen met de eerdere conceptversie, waaraan wij ons vorige blog wijdden. Op basis daarvan hebben wij de indruk gekregen dat het doel om op een laagdrempelige manier klachten af te handelen waarschijnlijk wel kan worden bereikt met het wetsvoorstel. Maar of de rechtsbescherming echt zal verbeteren, valt nog te bezien. Belangrijke rechtsbeschermingsaspecten worden namelijk niet geregeld in het voorstel.

Verder hebben wij het beeld dat het systeem van rechtsbescherming er niet eenvoudiger op wordt, mede doordat er allerlei termijnen bijkomen. Maar ook, dat het wetsvoorstel werk aan de winkel betekent voor aanbestedende diensten. Zij zullen namelijk aan de slag moeten met hun klachtenregeling en -loket.

Zodra er meer bekend wordt over dit wetsvoorstel, zullen wij daar opnieuw aandacht aan besteden.