Zorgplicht van waterschappen en de toetsingsnorm

zorgplicht waterschappen

De zorgplicht van waterschappen komt regelmatig aan de orde bij schadeclaims als gevolg van wateroverlast. In eerdere blogs besprak ik al de zorgplicht in het kader van het veranderende klimaat en de kwaliteit van het water. In deze blog bespreek ik de zorgplicht van waterschappen en de norm waar het handelen of nalaten van waterschappen aan wordt getoetst.

Openbaar lichaam

Een waterschap is een openbaar lichaam dat op basis van artikel 1 lid 1 van de Waterschapswet de waterstaatkundige verzorging van een bepaald gebied ten doel heeft.

Waterverordening en normen

Op grond van waterverordeningen zijn waterschappen belast met het beheer van het watersysteem van het onder haar bereik toegedeelde gebied.

Bij het uitvoeren van dit beheer dienen waterschappen zich te richten naar de normen voor wateroverlast die op grond van artikel 2.8 Waterwet zijn vastgelegd in de provinciale verordening. Deze normen geven de gemiddelde kans per jaar op overstroming weer van een daarbij aan te wijzen gebied. Op grond daarvan dienen de waterschappen de bergings- en afvoercapaciteit van de bij hen in beheer zijnde wateren in te richten en te onderhouden.

Hoge Raad

In mijn blog over het veranderende klimaat heb ik de jurisprudentie van de Hoge Raad besproken, waaruit de drie algemeen te hanteren maatstaven blijken. Kort houden deze maatstaven in dat:

  • het uitblijven van overstromingen niet gegarandeerd hoeft te worden. Bij het uitoefenen van zijn onderhoudsplicht heeft het waterschap een zekere beleidsvrijheid (Hoge Raad 9 oktober 1981 ECLI:NL:HR:1981:AG4240).
  • wanneer een klacht binnenkomt over het waterpeil, het waterschap daarop adequaat moet reageren door een onderzoek in te stellen en zo nodig noodzakelijke en mogelijke maatregelen te treffen (Hoge Raad 8 januari 1999 ECLI:NL:HR:1999:ZC2813 (niet gepubliceerd).
  • niet steeds uit eigen beweging een waterschap hoeft te onderzoeken of een ingeland last heeft van te hoge of te lage waterstanden en op basis daarvan reeds maatregelen te nemen vooruitlopend op een aangekondigde weersomstandigheid. De beleidsvrijheid van het waterschap hierin gaat niet zo ver dat het optreden van een waterschap slechts marginaal zou kunnen worden getoetst (Hoge Raad 9 november 2001 ECLI:NL:HR:2001:AD5302).

Zorg van een goed beheerder

Aan de hand van de drie maatstaven kan geoordeeld worden of waterschappen beneden de zorg van een goed beheerder zijn gebleven. Daarbij zijn de concrete omstandigheden van het geval, de verschillende bij het beleid betrokken belangen en de beperkte middelen van belang.

Daarbij dient voorop te worden gesteld dat op waterschappen een inspanningsverplichting en geen resultaatsverplichting rust. Bovendien hebben waterschappen bij het uitvoeren van het beheer een zekere mate van beleidsvrijheid.

Niet aansprakelijk voor schade als gevolg van wateroverlast

In de uitspraak van de rechtbank Gelderland van 13 mei 2020 oordeelt de rechtbank dat het waterschap binnen de normen is gebleven. Ook oordeelt de rechtbank dat niet in strijd met de zorgplicht van een goed beheerder is gehandeld.

De zorgplicht van waterschappen komt regelmatig aan de orde bij schadeclaims als gevolg van wateroverlast. Daarbij is het goed om aan de hand van de ontwikkelde maatstaven te bezien of extra maatregelen genomen (hadden) moeten worden. Of niet. En of aansprakelijkstelling aan de orde is of dat de aansprakelijkstelling eenvoudig van de hand kan worden gewezen.

Vragen?

Heb je vragen met betrekking tot zorgplichten van waterschappen? Neem dan contact op met José Jochemsen-Vernooij.